Çankırı Çorakyerler Fosil Lokalitesi’nde 9 Milyon Yıllık Tarih Gün Yüzüne Çıkıyor

Çankırı’nın merkezine yakın konumda bulunan Çorakyerler Omurgalı Fosil Lokalitesi, Türkiye’nin en önemli paleontolojik miraslarından biri olmaya devam ediyor. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ayla Sevim Erol başkanlığında yürütülen kazı çalışmaları, 8,5–9 milyon yıl öncesine uzanan bir doğal arşivi gün yüzüne çıkarıyor. Kazılar sonucunda hipparion (tarih öncesi at türü), yavru gergedan kafatası, bugünkü fillerin ataları, bizon benzeri büyükbaş hayvanlar, zürafaların ve yabani keçilerin atalarına ait çok sayıda fosil bulundu. Şu ana dek 43 farklı türe ait 4.320 tanımlanabilir fosil tespit edildi.

“ŞEHİR MERKEZİNDEKİ BU FOSİL YATAĞI DÜNYADA NADİR”

Prof. Dr. Ayla Sevim Erol, Kastamonu’da düzenlenen "Kastamonu Kent Tarihi Müzesi Bilim Günleri-10" etkinliklerinde gerçekleştirdiği konferansta, kazı alanının bilimsel ve tarihi önemine dikkat çekti. Erol, “Dünyada şehir merkezinde fosil yatağı bulunan başka bir örnek yok. Çorakyerler sadece Türkiye için değil, dünya için de eşsiz bir yer,” ifadelerini kullandı.

Ancak bu değerin yeterince korunamadığını dile getiren Erol, “1997 yılında koruma altına alınması için başvuru yaptık. Ancak ne yazık ki kazı alanının üzerinden yol geçirilmesi nedeniyle, doğanın bize miras bıraktığı birçok fosil yok oldu” diyerek geçmişte yaşanan kayıplara vurgu yaptı.

“MOZAZARUS” PROJESİ VE TÜRKİYE’NİN FOSİL HARİTASI

Erol, Türkiye’de sıkça bilinen dinozor fosillerine dair yanlış algılara da açıklık getirdi:

“Türkiye’de karasal dinozor fosili yok çünkü o dönemde bu topraklar su altındaydı. Ancak Mozazarus gibi büyük sürüngen fosilleri dinozor sanılıyor. Bu türler, Türkiye’de nadir bulunan omurgalı fosil türlerinden biridir.” Erol ayrıca, Ankara-Çorum havzası boyunca pek çok omurgalı fosil yatağı bulunduğunu, Türkiye’nin her bölgesinde deniz canlılarının fosillerine rastlanabileceğini ancak karasal omurgalı fosillerinin nadir olduğunu ifade etti.

“EKLEMLENMİŞ FOSİLLER BULUNUYOR, FOSİL TABAKASI HÂLÂ SONA ERMİŞ DEĞİL”

Kazıların ilk yıllarında fosillerin genellikle dağınık ve parçalanmış şekilde bulunduğunu belirten Erol, son yıllarda eklemli halde, yani bütünlüğü bozulmamış iskeletlere ulaşılmaya başlandığını kaydetti. Bu gelişme, fosil yatağının hâlen aktif olduğunu ve ilerleyen yıllarda daha büyük keşiflerin yapılabileceğini gösteriyor.

ANADOLU’DAN AFRİKA’YA GÖÇ HİPOTEZİ

Bölgeden çıkarılan fosillerin, yalnızca hayvan tarihi değil, insan evrimi açısından da büyük ipuçları taşıdığına dikkat çeken Erol, şu çarpıcı bilgiyi paylaştı:

“Çorakyerler’de bulunan bazı fosiller, Afrika’daki ilk hominin (insansı) fosillerden daha yaşlı. Bu da insan soyunun Afrika’dan önce Anadolu’da bulunduğu hipotezini güçlendiriyor.”

‘Anadoluvius turkae’ adlı türle birlikte yaşayan hayvanların izleri, 7–9 milyon yıl öncesinde Doğu Akdeniz'den Afrika’ya bir göç yaşanmış olabileceğini düşündürüyor.

“BU MİRASI KORUYALIM, GELECEK KUŞAKLARA TAŞIYALIM”

Prof. Dr. Ayla Sevim Erol, Mozazarus gibi projelerle bu fosil zenginliğinin interaktif şekilde halkla buluşturulabileceğini, Çankırı’da kurulacak bir bilim ve fosil müzesiyle hem bilimsel hem de kültürel kazanım sağlanabileceğini ifade etti.

“Çorakyerler 10 milyon yıl öncesinden bize kalan bir mirastır. Bizler bu mirası koruyup gelecek kuşaklara aktarmakla yükümlüyüz.”